Deel 1: Hoe uw verlichting optimaliseren?
Welk type van verlichting op welke plaats?
1. Voor een handelszaak komen vier verlichtingstypes in aanmerking. Ze kunnen gecombineerd worden naargelang van het type van gewenste sfeer of van de zones van de handelszaak.
- Accentverlichting. Wordt gebruikt om bepaalde zones, displays en specifieke decors van uw handelsruimte te benadrukken of om donkere hoeken te verlichten.
- Werkverlichting. Focust op de zones waar meer licht nodig is, zoals de kassazone bijvoorbeeld.
- Sfeerverlichting. Dient om de ruimten tussen de verlichte zones op te vullen en biedt aan de klant de mogelijkheid om de volledige handelsruimte te verkennen.
- Basisverlichting. Een goed gekozen basisverlichting (grote luchter, originele lamp…) zorgt voor een esthetische toets in uw handelsruimte.
Welke inrichtingen voorzien?
2. Voorzie voldoende lichtpunten die niet alleen de producten in de kijker plaatsen, maar die ook een visueel comfort bieden aan de medewerkers en de klanten.
3. Plaats een gerichte verlichting in de risicozones (trappen enz.) en op de strategische plaatsen (deuren, onthaal enz.)..
4. Installeer die op de juiste plaats. De lichtstroom moet inderdaad gericht zijn op datgene wat verlicht/benadrukt moet worden. Die moet ook aangepast zijn aan de gewenste inrichting en aan de zones en artikelen die verlicht moeten worden. Bovendien zal de klant zich niet comfortabel voelen als hij tijdens zijn bezoek aan uw handelszaak door sommige lampen verblind wordt. De algemene lichtstromen moeten bijgevolg naar de vloer of de etalages gericht worden om visuele voorwaarden voor de verkoop te creëren en om comfort te bieden aan de klant.
5. Pas uw verlichting aan op basis van de activiteit die in de ruimte wordt uitgevoerd. De verschillende delen van een handelszaak of van een grote commerciële ruimte moeten maar zelden allemaal tegelijk worden verlicht. Door de lichten bijvoorbeeld deels uit te schakelen naargelang van de uitgevoerde activiteit of van de aanwezige klanten kunt u op het einde van het jaar een aanzienlijke financiële besparing realiseren.
6. Installeer bewegingsdetectoren in alle opslagruimten. Zo kunt u de lampen naar behoefte aan- en uitschakelen, en de gebruiksduur daarvan bijgevolg aanzienlijk verminderen.
7. Speel een beetje met spiegels. Zo kunt u de algemene verlichting meteen optimaliseren. Vermijd evenwel verblindingseffecten.
8. Voorzie een schemersensor/dimmer als er veel natuurlijk licht uw handelszaak binnenkomt. Sensoren passen de intensiteit van de verlichting aan naargelang van de beschikbare natuurlijke lichtstroom. De lampen zullen enkel gaan branden als de externe lichtstroom onvoldoende is. Prioriteit aan het natuurlijke licht betekent een aanzienlijke financiële winst.
9. Stel uw dag/nacht verlichting in. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, hebben etalages 's nachts minder verlichting nodig dan overdag, wanneer ze tegen het natuurlijke licht moeten 'strijden'. Kies bijgevolg voor een systeem dat zich automatisch aanpast aan het uur van de dag.
Programmeer bijvoorbeeld een tijdschakelaar om uw verlichting tussen middernacht en 6.00 ‘s ochtends uit te schakelen, aangezien er dan heel weinig potentiële klanten in de straat wandelen. Als het moeilijk is om alle verlichting volledig uit te schakelen, kunt u slechts een klein deel van de lampen in de etalage laten branden. Aangezien de donkere omgeving het visuele effect vergroot, zal dat volstaan. Opgelet: daarvoor zal u uw etalage eventueel met twee afzonderlijke stroomnetten moeten uitrusten. Denk er ook aan dat etalageverlichting vanaf een bepaald uur 's nachts uitgeschakeld moet worden om lichtvervuiling tegen te gaan. Informeer u over de geldende regelgeving in uw gemeente.
Tot slot vermelden we dat in Frankrijk, bijvoorbeeld, de verlichting van de etalages sinds 2015 verplicht moet worden uitgeschakeld tussen 1.00 en 7.00 uur 's morgens. Dat is het equivalent van het jaarlijkse elektriciteitsverbruik van 750.000 gezinnen, een verminderde uitstoot van 205.000 ton CO2 en een energiebezuiniging van maar liefst 200 miljoen euro. Door onnodige lichtvervuiling te vermijden, draagt deze maatregel bovendien bij aan het behoud van de biodiversiteit.
Hoe kiest u de juiste lampen?
10. Vervang uw oude energieverslindende lampen door nieuwe lampen met een gelijke of hogere lichtstroom maar met minder vermogen (spaarlampen, leds, etc.). Ze zijn weliswaar duurder bij aankoop, maar die kostprijs wordt ruimschoots gecompenseerd door meer efficiëntie (minder verbruik) en door een veel langere levensduur (minder snel vervangen en minder onderhoud). Bovendien geven die lampen veel minder warmte af, zodat u bij warm weer de airconditioning niet hoeft aan te zetten.
11. Check of de lampen een voldoende hoeveelheid licht produceren door de verpakking van het product correct te ontcijferen. De vervanging van energieverslindende lampen door minder energie verbruikende oplossingen stemt niet altijd overeen met een grotere hoeveelheid licht. Om er zeker van te zijn dat een lamp voldoende licht produceert, moet u de gegevens en de parameters op de verpakking controleren.
12. Pas de kleurtemperatuur van de geïnstalleerde lampen aan naargelang van de producten die u te koop aanbiedt. Als u voedingsproducten verkoopt, gelden enkele voorkeurkleuren om uw koopwaren optimaal tot hun recht te laten komen. Een vishandel zal kiezen voor “koud wit” (ook “puur wit” genoemd) hoger dan 5.500K, in blauwe tinten, om de versheid van het witte vlees van de vis te benadrukken. De verlichting van een slagerij of een delicatessenzaak zal “warm wit” zijn (2.800K - 3.000K) met rode tinten die de natuurlijk rode kleur van het vlees benadrukken.
Voor fruit en groenten kiest u best “natuurlijk wit “ (4000K – 4500K), een neutraal wit ook “daglicht wit” genoemd, dat de kleur van het fruit en de groenten weergeeft alsof ze zich in hun natuurlijke omgeving bevinden. Voor een bakkerij, ten slotte, is “warm wit” de aanbevolen kleurtemperatuur (lager dan 3.000K) om een warme sfeer te creëren en om de versheid, de warmte en vooral het knapperige aspect van vers brood en van de koffiekoeken te benadrukken.
Hoe kiest u de juiste armaturen?
13. Opteer voor binnenarmaturen met een kleurweergave index (CRI - color rendering index) van minimum 90: hoe hoger de CRI, hoe beter de visuele weergave. Een handelszaak moet uitgerust zijn met verlichtingsoplossingen die een heel goede CRI bezitten, zodat de klanten alle kleuren kunnen onderscheiden. Daglicht biedt een CRI van 100 (maximale waarde). Gloeilampen en halogeenlampen (waarvan het licht een continu spectrum heeft) hebben ook een CRI van 100, maar zijn heel energieverslindend.
14. Kies bij voorkeur armaturen met reflectoren voor lampen met een heel brede stralingshoek, zoals neonlampen. Zo niet riskeert u lichtstroom te verliezen en energie te verspillen.
15. Geef de voorkeur aan armaturen met transparante en niet doorschijnende kappen. De lampen daarvan mogen dan minder krachtig zijn en verspreiden meer licht met minder verbruik. Heel ondoorschijnende kappen kunnen, daarentegen, een groot deel van het licht van de lamp absorberen.
16. Verkies een elektronische ballast boven een ferromagnetische ballast. Die biedt namelijk veel voordelen waaronder een meer constant en lager verbruik (ongeveer 75%).
Hoe waakt u over ieders veiligheid?
17. Installeer veiligheidsverlichting in uw handelszaak. Zoals alle ruimten die toegankelijk zijn voor het publiek, moet uw handelszaak, overeenkomstig de Europese norm NEN EN 1838, uitgerust zijn met een noodverlichting die het publiek veilig evacueert in geval van een incident (uitgangen, richtingsverandering, obstakels…), en met een anti-paniekverlichting die inschakelt wanneer het algemene verlichtingssysteem niet meer functioneert.
Hoe vraagt u steun?
18. Doe een beroep op specialisten (auditeurs) voor een oplossing die aangepast is aan de noden en vereisten van uw handelszaak. Verlichting is een bijzonder technisch en complex domein waarbij rekening moet worden gehouden met een groot aantal criteria: activiteitensector, infrastructuur, inrichting van de ruimte, bestemming van de lokalen, …. Er bestaat bijgevolg geen standaardoplossing. De inbreng van een professional die al die parameters beheerst, is van essentieel belang voor een succesvolle relighting van uw handelszaak.
19. Geniet van de gratis begeleiding van een verlichtingsexpert in het kader van het EnergiePack. Neem contact op met een energieadviseur van UCM, die u zal helpen om te bepalen of uw project al dan niet in aanmerking komt voor de steun van het EnergiePack die tot 40% van uw investering kan bedragen!
EnergiePack Leefmilieu Brussel
20. Er bestaan verschillende financiële steunmaatregelen om u te helpen bij het uitvoeren van een audit. Hoewel de kostprijs van een renovatie sterk kan variëren, wordt de investering doorgaans na 3 à 5 jaar rendabel, dankzij de aanzienlijke energiebesparingen die werden gerealiseerd.
Meer informatie op: https://leefmilieu.brussels/themas/gebouwen-en-energie/premies-en-stimuli/de-energiepremies-2020/premies-studies-en-audits
